Als een vis in het water

Iedere keer weer een opmerkelijk gezicht; zo een enorme school met duizenden, misschien wel tienduizenden of nog meer, kleine glinsterende visjes die, zo lijkt het, op commando heen en weer en op en neer door het water bewegen, als ware het één autonoom organisme.

De metafoor met onze maatschappij doet wat mij betreft steeds meer opgeld. Met name door het gebrek aan een eigen visie, verschuilt men zich in toenemende mate “in de groep”, een groep die meestal eerder gekozen lijkt te worden op basis van gevoel, dan op basis van wel overwogen argumenten. Een maal gekozen, dan dient men volledig te resolveren. De eigen identiteit is, bewust of onbewust, de identiteit van groep; bevestiging van het eenheids-denken wordt slechts bij elkaar gezocht.

Bij vissen wordt schoolvorming gezien als protectief gedrag tegen agressors, bij mensen lijkt het inmiddels, in de meeste gevallen, juist agressief gedrag, onder het motto; de beste verdediging is de aanval, vooral omdat in hun denkwijze groepen met afwijkende meningen per definitie bedreigend zijn, de dialoog is volledig verstomd.

In hoeverre dit van buiten-/bovenaf geregisseerd of aangemoedigd zou worden door al dan niet bestaande superieure krachten, laat ik graag aan uw eigen beoordeling over. Feit is wel dat vele individuele denkers per definitie lastiger te sturen zijn dan een homogene groep.

Het is voor een school vissen handiger te denken dat de haai die voorbij zwemt geen bedreiging is of anders te vertrouwen op de groep, waarin men elkaar constant overtuigd van het nut van het groepsoptreden. Zolang de haai niet aanvalt kan het gelijk van dit idee worden volgehouden. Maar dan gebeurt het toch; de haai valt aan en talloze individuele vissen worden het slachtoffer. Opmerkelijk genoeg vertonen de vissen keer op keer, al eeuwen lang, regressief gedrag. Iedere keer wordt opnieuw een groep gevormd en valt de haai de groep weer aan. Steeds meer vissen worden het slachtoffer. Totdat de haai voor het moment verzadigd is, herhaalt dit patroon zich.

Mogelijk missen vissen het vermogen om na te denken, of wellicht hebben niet alleen goudvissen het geheugen van een goudvis, maar door de eeuwen heen heeft geen vis zich blijkbaar afgevraagd of de kans op overleving niet heel veel groter is, als ze allemaal juist ver van elkaar af zouden zwemmen. Misschien zouden in dat geval de haaien het jagen al eeuwen geleden hebben opgegeven en vegetariërs geworden zijn ?

Mensen hebben doorgaans een veel beter geheugen dan goudvissen en daarbij, meestal, ook nog het vermogen om na te denken. Jammer dat velen hiervan onvoldoende gebruik weten te maken en zich liever in slaap laten sussen door de schijnveiligheid van de groep.

Ik gun ieder van harte zijn eigen haaien, qua geloof of ongeloof, politiek, genderkeuze, maar dan hoop ik wel dat u uw haai beoordeelt op uw eigen gewogen argumenten, dat u open staat voor andere argumenten, u zich niet verliest in het eenheids-denken van uw groep en begrip hebt voor bedenkingen van anderen en daar mogelijk iets mee doet.

U mag gerust wat vinden van de Simons’en en de Boudet’s van deze wereld, in ieder geval komen zij achter hun toetsenbord vandaan om aan verandering te werken, en wat nog opmerkelijker is; 

op slag raken de haaien in verwarring.